برگزاری نشست علمی «مرجعیت علمی کتاب درسی: فناوری و نوآوری»

به گزارش روابط عمومی «سمت»، نشست علمی «مرجعیت علمی کتاب درسی: فناوری و نوآوری» همزمان با هفته پژوهش و با همت پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی در روز سه‌شنبه ۲۸ آذر ماه سال ۱۴۰۲ توسط دکتر عبدالرضا نوروزی چاکلی استاد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد و دکتر محمد حسن‌زاده استاد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس با حضور جمعی از اعضای هیأت علمی پژوهشکده «سمت» به صورت مجازی و حضوری برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر حسن‌زاده مرجعیت را دستاوردی معرفی کرد که نه از طرف مرجع بلکه از طرف مراجعه کنندگان تعیین می‌شود. وی در ادامه گفت: مرجعیت علمی به عنوان مرجعیت پویا و سیال، یک مفهوم به ظاهر ساده اما جایگاهی با پیچیدگی‌های فراوان در نظر گرفته می‌شود. دستیابی به مرجعیت علمی به معنای حفظ آن برای سالیان متمادی نیست بلکه با ظهور نقاط مرجع دیگر به راحتی امکان جابجایی جایگاه مرجعیت و انتقال آن از نقطه‌ای به نقطه دیگر یا موجودیتی به موجودیت دیگر وجود دارد. 
در پایان ایشان ضمن ارائه نمایی از یک مدل چندوجهی برای مرجعیت علمی، چالش‌های مربوط به هر کدام از لایه‌های مرجعیت علمی مذکور در این مدل را با نگاهی به نظام علم و فناوری کشور تبیین کردند و چالش‌ها را در پنج دسته کلی محیطی، ساختاری، انسانی، همکاری و پیوستگی دسته‌بندی و راهکارهایی برای غلبه بر آنها ارائه کرد.
 مطالب ارائه‌شده در این نشست به عنوان سرخط تبیین کننده چالش‌ها، بستری برای سیاستگذاران و دست اندرکاران علم، فناوری و نوآوری فراهم می‌کند. توجه به این چالش‌ها در هرگونه تدوین خط مشی و اجرا، دستیابی به مرجعیت علمی را تسهیل و تسریع می‌کند. 
در بخش دوم این نشست دکتر نوروزی چاکلی، مرجعیت علمی را شکلی از قدرت نرم معرفی کرد که به واسطه فرادستی و سیادت در حوزه‌های علم و فناوری حاصل می‌شود. اعتبار،‌ نفوذ و پیشگامی در توسعه مرزهای دانش و دارا بودن بیشترین سهم از فعالیت‌ها، فرایندها و محصولات دانشی در یک رشته علمی از مصادیق بارز مرجعیت علمی محسوب می‌شود. وی در ادامه گفت: کتاب درسی در رشته‌های دانشگاهی از مرجعیت علمی برخوردار است؛ زیرا به‌مثابه توسعه‌دهنده زیربنای فلسفی، سرچشمه زبان، منشاء گفتمان علمی و کانون تمرکز رشته‌ها و الگوی فرهنگ جامعه تخصصی رشته‌ها عمل می‌کند و می‌تواند بالاترین سطح ممکن فعالیتهای دانشی رشته‌ها را در خود جای دهد. ایشان همچنین تأکید کرد: نویسنده، دانشگاه و ناشر از مهمترین مؤلفه‌های مرتبط با مرجعیت علمی در کتابهای درسی به‌شمار می‌روند. برای شناسایی یک نویسنده مرجع، شاخصهایی همچون ارتباطات وی با جامعه علمی داخلی و بین‌المللی، همکاری در تدوین برنامه‌های درسی تخصصی،‌ سرآمدی در جامعه علمی بین‌المللی، دریافت جوایز علمی از جشنواره‌های معتبر ملی و بین‌المللی و مانند آن مطرح است. دکتر نوروزی در پایان به ویژگیهای یک دانشگاه مرجع و یک ناشر مرجع اشاره کرده و گفت: یک دانشگاه مرجع باید ضمن در اختیار داشتن تعداد زیادی مؤلف کتابهای تخصصی و نشریات تخصصی معتبر در رشته‌های گوناگون، از ارتباطات علمی بین المللی شایسته و رتبه‌های علمی برتر برخوردار بوده و در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان رشته‌های تخصصی مشارکت فعال داشته باشد. یک ناشر مرجع نیز باید به انتشار سهم زیادی از کتابهای منبع درسی مصوب و کتابهای مرجع و مبنایی موردنیاز، انتشار نشریات معتبر علمی در حوزه کتابهای درسی، حمایت از پژوهشهای مرتبط با توسعه کتابهای درسی و مانند آن بپردازد.