برگزاری یک کرسی علمی ـ ترویجی در «سمت»؛
وجه ادبی ـ عرفانی معراج‌السعاده و اهمیت آن در اثرگذاری اندیشه‌های اخلاقی
به گزارش روابط‌عمومی «سمت»، «سازمان مطالعه و تدوین» روز سیزدهم دی‌ماه یک کرسی علمی ـ ترویجی با موضوع «وجه ادبی ـ عرفانی معراج‌السعاده و اهمیت آن در اثرگذاری اندیشه‌های اخلاقی» با ارائه دکتر عبدالرسول فروتن برگزار کرد.
در ابتدای این جلسه دکتر حسین هاجری، عضو هئیت‌علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت»، به عنوان مدیر نشست توضیحاتی پیرامون اقدامات «سازمان مطالعه و تدوین» و دکتر عبدالرسول فروتن در گزینش و گزارش معراج‌السعاده و موضوع وجه ادبی ـ عرفانی آن ارائه کرد.
در ادامه دکتر فروتن، عضو هیئت‌‌علمی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی «سمت»، بخش اول کار بر روی معراج‌السعاده را بررسی نسخه‌های خطی موجود از کتاب دانست که حاصل آن تولید کتابی تصحیح‌شده در شانزده فصل و مناسب برای مصارف آموزشی شده است که در مراحل پایانی تولید در «سمت» قرار دارد. بخش دیگر به لغزش‌های نسخه‌شناختی و ادبی معتبرترین چاپ‌های موجود از این کتاب اختصاص یافته و در بخش سوم وجه ادبی ـ عرفانی معراج‌السعاده و تأثیر آن در اقناع مخاطب بررسی شده است.
ارائه‌کننده این کرسی درباره ارزش و اهمیت معراج‌السعاده و زندگی، زمانه و آثار مؤلف آن ملّا احمد نراقی توضیح داد. سپس به موضوع و منابع معراج‌السعاده پرداخت و کوشید با معرفی علم اخلاق و به‌ویژه آثار نگاشته‌شده اخلاقی فارسی پس از روزگار صفویه، جایگاه والای معراج‌السعاده را در میان آن‌ها نشان دهد و افزود تنها اثری که می‌تواند از نظر جایگاه هم‌ردیف آن قرار گیرد، حلیةالمتقین علّامه محمدباقر مجلسی است و تاکید کرد از نظر موضوعی در حلیةالمتقین با آداب مواجه هستیم و از نظر ادبی و زبانی هم تفاوت‌های زیادی میان این دو کتاب وجود دارد.
دکتر فروتن پس از بیان نکاتی درخصوص وجه ادبی و عرفانی این کتاب، ارتباط عرفان و اخلاق، مکتب اخلاقی عرفانی نجف و اهمیت «زبان عاطفی» در اقناع مخاطب به تشریح نکاتی پرداخت که در معراج‌السعاده بر اقناع مخاطب مؤثر است. از جمله این عوامل می‌توان به بهره بردن از آیات و احادیث، کاربرد اشعار، مستدل سخن گفتن، ارتباط دوسویه و تعاملی با مخاطب، اخلاقی و انسانی بودن پیام، استفاده از صنایع بدیعی و بیانی، صداقت و صراحت مؤلف و استفاده از زبان آشنا، نظم و ترتیب در پیام، ذکر داستان به فراخور موضوع و توجه ویژه به عرفان و محبت اشاره کرد. اعتبار علمی و دینی فاضلین نراقی (ملّا مهدی و ملّا احمد نراقی) و ویژگی‌های معراج‌السعاده مثل مطالب علمی و دسته‌بندی مناسب، جامعیت مطالب (استفاده از مباحث حکمی، احادیث و روایات معتبر شیعه و ادبیات غنی فارسی)، وجه ادبی ـ عرفانی و وجود دیگر عوامل مؤثر در اقناع مخاطب در کنار هم باعث شده معراج‌السعاده اهمیت خاصی در میراث اخلاق اسلامی بیابد. توجه ویژه به این آثار و معرفی آن به مخاطبان امروز از اقدامات بایسته‌ای است که «سمت» در برنامه خود قرار داده است.
در ادامه، دکتر علی‌اصغر باباسالار، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و یکی از داوران این کرسی درباره اثری که دکتر فروتن با تصحیح معراج‌السعاده آماده انتشار کرده است گفت: «مراجعه دکتر فروتن به نسخه‌های معتبر معراج‌السعاده و اقداماتی که باعث خوانش بهتر این اثر شده است بسیار ارزشمند است. گزینشی که ایشان انجام داده‌اند و ایراداتی که رفع کردند اقدام بسیار مهم است چون برخلاف برداشتی که ممکن است عموم داشته باشند تصحیح یک اثر کار بسیار دشواری است چون مصحح هم باید تسلط کافی بر موضوع داشته باشد و هم با ادبیات رایج دوره‌ای که کتاب در آن نوشته شده است آشنا باشد».
این استاد دانشگاه تهران افزود: «در مواردی توضیحاتی که در مورد متن اصلی معراج‌السعاده در کتاب جدید «سازمان مطالعه و تدوین» داده شده از متن اصلی هم بیشتر می‌شود که این اقدام قطعا به فهم بیشتر معراج‌السعاده کمک می‌کند و باعث تشویق دانشجویان و جوانان به خواندن آن می‌شود».
گفتنی است ملّا احمد نراقی معروف به «فاضل نراقی» (۱۱۸۵-۱۲۴۵ق) فرزند ملّا مهدی نراقی از عالمان شیعه در قرن سیزدهم هجری بود. او پس از وفات پدرش، مرجعیت را در کاشان عهده‌دار شد. فاضل نراقی، تألیفات متعددی در علوم مختلف اسلامی دارد که مستندالشیعه، عوائد الایام، مثنوی طاقدیس، خزائن و کتاب اخلاقی معراج‌السعاده معروف‌ترین آن‌ها هستند.
نظر شما :